ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ και ΑΘΗΡΩΜΑΤΩΣΗ
Τα κύρια λιπίδια του οργανισμού είναι η χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια και χρησιμεύουν ως πηγή ενέργειας, για την κατασκευή κυτταρικών μεμβρανών, την δημιουργίας της χολής από το ήπαρ και την σύνθεση των στεροειδών ορμονών. Η χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια είναι αδιάλυτα στο νερό και για να κυκλοφορήσουν στο αίμα συνδέονται με πρωτεΐνες σχηματίζοντας συμπλέγματα, που ονομάζονται «λιποπρωτεΐνες» και χωρίζονται ανάλογα με την πυκνότητά τους :
- HDL – υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνες
- IDL – ενδιάμεσης πυκνότητας λιποπρωτεΐνες
- LDL – χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνες
- VLDL – πολύ χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνες
Το 70% της χοληστερόλης περιέχεται σε σωματίδια LDL, ενώ το 25% σε σωματίδια HDL. Τα τριγλυκερίδια, που κυκλοφορούν ως τμήμα των VLDL – λιποπρωτεϊνών, αποτελούν την κύρια ποσοτική ομάδα λιπιδίων και καθημερινά ανακυκλώνονται 70-150 γρ. στο αίμα. Η ποσότητά τους αυξάνεται κατακόρυφα αμέσως μετά από ένα λιπαρό γεύμα και χρειάζεται περίπου 10-12 ώρες για να μειωθούν στο μισό. Η ημερήσια ποσότητα χοληστερόλης είναι πολύ μικρότερη (μόνο 1-2 γρ.) και η αύξησή της σε σχέση με την λήψη λιπαρών τροφών γίνεται μακροπρόθεσμα.
Έχει επικρατήσει η άποψη ότι η HDL χοληστερόλη είναι η «καλή χοληστερίνη» και η LDL χοληστερόλη η «κακή χοληστερίνη». Αυτό στηρίζεται στην άμεση θετική συσχέτιση των επιπέδων LDL χοληστερόλης με τον καρδιαγγειακό κίνδυνο και την αντίστροφη («καλή») συσχέτιση της HDL χοληστερόλης με τα αγγειακά συμβάματα. Πράγματι η ολική χοληστερόλη (και ειδικά το LDL τμήμα της) ευνοεί την ανάπτυξη αθηρωματικών πλακών στα αγγεία, την χρόνια φλεγμονή του τοιχώματος των αγγείων και την προθρομβωτική δραστηριότητα (αθηρογόνος δράση). Αντίθετα η HDL χοληστερόλη δρα αντιοξειδωτικά, προστατεύοντας τα αγγεία και σταθεροποιεί το τοίχωμά τους, ώστε να μειώνει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο(αντιαθηρογόνος δράση).
Η Δυσλιπιδαιμία (παθολογικό λιπιδαιμικό προφίλ) αποτελεί σημαντικό και ανεξάρτητο παράγοντα καρδιαγγειακού κινδύνου. Υπάρχουν διάφοροι τύποι δυσλιπιδαιμιών, ανάλογα με το είδος των λιπιδίων που αυξάνονται. Η αύξηση της ολικής χοληστερόλης και της LDL χοληστερόλης έχουν προσελκύσει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, κυρίως επειδή μπορούν να τροποποιηθούν από αλλαγές στον τρόπο ζωής και με την εφαρμογή φαρμακευτικών μέσων. Όμως υπάρχουν ακόμα πιo επιζήμιοι για τον οργανισμό συνδυασμοί αυξημένων λιπιδίων. Συγκεκριμένα ο συνδυασμός που περιγράφεται ως «αθηρογόνος τριάδα», λόγω της καταστροφικής επίδρασής του στα αγγεία, είναι :
- Αυξημένες τιμές τριγλυκεριδίων
- Αυξημένες τιμές LDL χοληστερόλης
- Μειωμένες τιμές HDL χοληστερόλης
και οφείλεται στην ύπαρξη αυξημένων τιμών VLDL (πολύ χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεϊνών). Η «αθηρογόνος τριάδα» είναι συχνή σε πολλούς ασθενείς υψηλού κινδύνου, περιλαμβανομένων και αυτών με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 ή με μεταβολικό σύνδρομο. Αυτοί οι ασθενείς (όπως και όλοι που έχουν υψηλές τιμές τριγλυκεριδίων), ακόμα και με καλό έλεγχο της ολικής και της LDL χοληστερόλης, διατρέχουν υψηλό καρδιαγγειακό κίνδυνο. Πρόκειται για τον «υπολειπόμενο κίνδυνο» και στις συγκεκριμένες περιπτώσεις χρειάζεται από τον θεράποντα Ιατρό πολύ προσεκτική αξιολόγηση και αντιμετώπιση.
Οι διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες για την αντιμετώπιση των δυσλιπιδαιμιών τονίζουν πως η θεραπεία πρέπει να εξατομικεύεται για τον κάθε ασθενή ανάλογα με τον ολικό καρδιαγγειακό κίνδυνο, στον οποίο είναι εκτεθειμένος. Οι παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής, που περιλαμβάνουν τη διακοπή του καπνίσματος, τις βελτιωμένες διατροφικές συνήθειες, την αυξημένη σωματική δραστηριότητα (άσκηση), την απώλεια βάρους και τον περιορισμό της κατανάλωσης αλκοόλ, πρέπει να αποτελούν το, εξαιρετικής σημασίας, πρώτο βήμα στο χειρισμό των λιπιδίων. Όταν οι εξατομικευμένοι στόχοι της θεραπείας δεν επιτυγχάνονται με τις αλλαγές αυτές, επιστρατεύεται η φαρμακευτική αγωγή με τις στατίνες να αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο στην αντιμετώπιση των δυσλιπιδαιμιών. Οι στατίνες (που μειώνουν κυρίως την ολική και την LDL χοληστερόλη) είναι εξαιρετικά αξιόπιστα, προβλέψιμα και ασφαλή φάρμακα, με ελάχιστες παρανέργειες, και η χρησιμοποίησή τους έχει οδηγήσει σε σημαντικότατη μείωση του αριθμού των αγγειακών συμβαμάτων τις τελευταίες δεκαετίες. Άλλες κατηγορίες φαρμάκων της δυσλιπιδαιμίας είναι οι φιμπράτες και τα ω-3 λιπαρά οξέα, που χρησιμοποιούνται για την μείωση των τριγλυκεριδίων.
